Архив иши соҳаси рақамлаштирилади
“Архив иши соҳасини рақамлаштириш ва соҳада бошқарув самарадорлигини янада ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Президент Фармони (ПФ–228-сон, 24.11.2025 й.) қабул қилинди.
Фармонга кўра, архив соҳасини 2030 йилгача рақамлаштириш ва соҳада самарали бошқарув тизимини яратишнинг асосий мақсадлари этиб қуйидагилар белгиланди, жумладан:
♦ Миллий архив фонди ҳужжатлари рақамлаштирилишини 60 фоизга етказиш;
♦ электрон хизмат кўрсатиш улушини 100 фоизга етказиш ҳамда хизмат кўрсатиш муддатини камида 3 бараварга қисқартириш;
2026 йил 1 июндан архив хизматларини рақамлаштиришда қўлланиладиган амалдаги архив ахборот тизимлари негизида Ягона миллий архив ахборот тизими жорий этилади.
Архив ҳужжатларини рақамлаштириш қуйидаги босқичларда амалга оширилади:
♦ 1-босқичда (2025–2027 йиллар) – алоҳида қимматли ва ноёб ҳужжатлар, мол-мулк ва ерга оид архив ҳужжатлари;
♦ 2-босқичда (2028–2029 йиллар) – кино, фото, фоно ва илмий-техник архив ҳужжатлари;
♦ 3-босқичда (2030 йилдан) – Миллий архив фондининг бошқа архив ҳужжатлари.
Фармонга кўра, “Ўзархив” агентлигининг давлат архивларида сақланаётган алоҳида қимматли ва ноёб ҳужжатлар ҳаракатини автоматлаштириш ишларига RFID (радиочастотали идентификация) технологияси жорий этилади.
2026 йил 1 июндан ушбу технология Ўзбекистон миллий архивларида сақланаётган ҳужжатлар билан ишлашда мажбурий қўлланилади.
2026 йил 1 августдан қуйидаги давлат архивлари функциялари тўлиқ рақамлаштирилган ҳолда амалга оширилади:
► Миллий архив фонди ҳужжатларини давлат рўйхатидан ўтказиш;
► йиғмажилдлар рўйхатини тузиш ва расмийлаштириш, уларга оид илмий-маълумотнома аппаратини тузиш, келишиш, тасдиқлаш;
► давлат архивлари томонидан архив ҳужжатларини қабул қилиш, фойдаланишга бериш;
► корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар қайта ташкил этилаётганда уларнинг архив ҳужжатларини ҳуқуқий ворисларида сақлаш масаласини давлат архивлари билан келишиш;
► давлат архивларига архив ҳужжатлари топширилиши лозим бўлган давлат органлари ва ташкилотларининг ягона рўйхатини шакллантириш.
Фармонга кўра, 2026 йил 1 сентябрдан фуқароларнинг оилавий шажаралари бўйича маълумотларни онлайн тақдим этувчи “Шажара” ахборот тизими жорий этилади.
“Шажара” ахборот тизимида қуйидаги имкониятлар яратилади, жумладан:
► “ФҲДЁнинг ягона электрон архиви” ахборот тизимидаги дастлабки маълумотлар, давлат архивлари ҳамда идоравий архивларда сақланаётган архив ҳужжатлари асосида оила шажараси бўйича маълумотларни шакллантириш хизматини кўрсатиш;
► Х.Сулаймонова номидаги Республика суд экспертиза марказининг ДНК маълумотлари хизмати орқали фуқароларнинг этник келиб чиқиши ҳақидаги маълумотларни аниқлаш.
Оила шажарасини шакллантириш хизмати давлат хизматлари марказлари ҳамда ЯИДХП (my.gov.uz) орқали қуйидаги даврлар бўйича кўрсатилади:
► IX асрдан – 1917 йилгача;
► 1918 йилдан – 1945 йилгача;
► 1946 йилдан – ҳозирги кунга қадар.
Фармонга кўра, 2026 йил 1 майдан архив хизматларини кўрсатишда қуйидаги ҳужжатларни талаб қилиш бекор қилинади, жумладан:
→ талабгорларни архив ҳужжатларини тартибга келтиришга компетентлиги юзасидан аттестациядан ўтказишда тегишли архив муассасаси ёки ташкилот раҳбарининг тавсия хати;
→ мавзули сўровлар тўғрисида маълумотнома беришда сўралаётган ҳужжатнинг нусхаси.
2026 йил 1 мартдан қуйидаги архив хизматларини кўрсатиш муддатлари қисқартирилади:
→ архив ҳужжатлари ёки уларнинг кўчирма нусхаларини Ўзбекистондан ташқарига вақтинча олиб чиқиш учун рухсатнома бериш муддати 15 иш кунидан 5 иш кунигача;
→ яроқсиз ҳолатга келган ёки йўқотилган меҳнат дафтарчасидаги ёзувларни тасдиқлаш муддати 20 иш кунидан 10 иш кунигача;
→ олий ва ўрта-махсус таълим муассасасида ўқиганликни тасдиқлаш ҳақидаги архив маълумотномасини бериш муддати 5 иш кунидан
2 иш кунигача;
→ архив ҳужжатлари, китоблар ва қўлёзмаларни рақамлаштириш (электрон нусха олиш) муддати 3 иш кунидан 1 иш кунигача.
